Natuurlijk is het balen als je in je studententijd niet lekker naar de kroeg kunt en geen huisfeest kunt organiseren. Giga waardeloos ook om les op afstand te moeten volgen. Veel jongeren vereenzamen in coronatijd. Top dat daar aandacht voor is. Supergoed ook dat er teruggekomen is op het hermetisch isoleren en in quarantaine plaatsen van op zorginstellingen aangewezen ouderen en gehandicapten. Minder aandacht is er voor het feit dat de coronacrisis alleenstaanden soms wel heel erg alleen maakt. Als er al aandacht voor is dan betreft het jongere en hoogbejaarde alleenstaanden. Maar corona maakt de eenzaamheid ook voor die hele tussengroep alleenstaanden die al eenzaam waren dubbel zo erg, elke alleenstaande die al voor corona worstelde met zijn/haar positie in de maatschappij heeft het nu extra zwaar.
Als single ben ik eraan gewend alleen te zijn. Als tekstschrijver ben ik eraan gewend alleen te werken. Het is voor mij geen enkel probleem, ik vind het prima. Feit is wel dat ik de hartelijke omhelzingen met mijn familie en vrienden steeds meer begin te missen. Geen knuffels kunnen uitdelen of ontvangen van een lieve broer, zus of vriend(in), en dat nu al bijna een jaar lang, ik vind het heftig. Aanraking is belangrijk, aangeraakt worden wezenlijk, het raakt de mens in de ziel.
Continu op anderhalve meter afstand blijven van al je dierbaren, het valt niet mee. Ik beken het maar eerlijk, met enkele mensen houd ik me er niet aan. Een bepaalde groep volledig uitsluiten van enige aanraking is even onmenselijk als hermetisch isoleren en in quarantaine plaatsen. Alleenwonenden worden sinds 12 maart jl. gedwongen te leven als melaatsen. Het eind daarvan is nog altijd niet in zicht. Ook zonder corona zijn zaken als wonen, geld en mentaal welzijn voor veel alleenstaanden een hot item. Het zijn drie thema’s die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden.
Wonen
Huren in de vrije sector kost sowieso een vermogen. Voor een single is het extra prijzig omdat je de vaste lasten niet kunt delen. Kom je voor huur in de sociale sector in aanmerking dan moet je genoegen nemen met een tweekamerwoning van zo’n vijftig tot zestig vierkante meter en dat voor eenzelfde prijs als een meerpersoonshuishouden betaalt voor een gezinswoning met vele vierkante meters meer. Qua meubilair en keukenapparatuur heeft een single toch echt niet heel veel minder nodig dan een stel en zeker als alleenstaande wil je wel eens een loge hebben.
Een eigen woning dan? Succes. Met de strenge regels voor het verkrijgen van hypothecaire leningen en de waanzinnige vastgoedprijzen is dat voor velen een utopie, laat staan als je er alleen voor staat. Dubbele ellende als je het dak boven je hoofd verliest door een echtscheiding of inkomensverlies: als alleenstaande heb je op de sociale woningmarkt geen enkele urgentie, tenzij je statushouder bent of als psychiatrische patiënt uit een instelling komt. Zo niet, dan mag je nog van geluk spreken als je dankzij de jarenlange wachtlijsten, een woning ergens in een afgelegen oord vindt, ver bij je familie en vrienden vandaan. Of je er gelukkig wordt is een ander verhaal.
Geld
En dan is er uiteraard de belasting. Prima, er moeten immers bruggen worden gebouwd, er moet gezondheidszorg zijn, onderwijs, politie, ontwikkelingshulp en noem maar op. De vraag is waarom alleenstaanden zonder kinderen en alleenverdieners met kinderen daaraan zo veel meer moeten bijdragen dan tweeverdienersgezinnen. Emiritus hoogleraar staatsleer Jos Teunissen berekende voor het Reformatorisch Dagblad onder meer dat eerstgenoemden bij een gelijk bruto-inkomen met een tweeverdienersgezin bijna negen keer meer belasting moeten betalen. Voor alleenverdieners met kinderen is dit bijna zeven keer meer.
Ook na je dood weet de belasting nog flink munt uit je te slaan, zeker als je alleenstaand bent. Aan een huwelijkspartner kan je belastingvrij ruim € 650.00 nalaten. Aan een kind, stiefkind, pleegkind of kleinkind € 21.000. Daarna geldt voor deze erfgenamen het tarief van tien procent. Hoe anders liggen de kaarten erbij voor broers, zussen, neven, nichten of testamentair aangewezen vrienden. Zij genieten een vrijstelling van iets meer dan € 2.000, over een nalatenschap tot een bedrag van ongeveer € 120.000 moet dertig procent aan de fiscus worden betaald, is de erfenis groter dan veertig procent. Wil je dat voorkomen dan zal je op je sterfbed dus toch nog even gauw moeten trouwen met je lievelingsvriend(in), -neef of -nicht.
Voor meerdere gemeenten vormen alleenstaanden begerenswaardige melkkoeien. In deze gemeenten betaal je afvalstoffenheffing per huishouden. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek blijkt dat gemeenten jaarlijks gemiddeld ruim 490 kilo huishoudelijk afval per Nederlander inzamelen. Dus een gezin dat met vijf broedjes van kinderen 3.430 kilo in vuilniszakken of kliko’s propt, betaalt voor het ophalen dan wel legen hiervan in de desbetreffende gemeenten evenveel als een single voor zijn 490 kilo.
Als het om allerlei voordeeltjes gaat val je als single ook buiten de boot. Van aantrekkelijke kortingen op verzekeringen en op abonnementen kunnen vooral stellen en gezinnen profiteren. Uit een analyse van de Consumentenbond blijkt bijvoorbeeld dat er rechtsbijstandsverzekeraars zijn die voor alleenstaanden vrijwel dezelfde of geheel dezelfde premie rekenen als voor stellen of gezinnen met kinderen.
En dan al die voordeelkoopjes. Twee pakken wasmiddel plus één pak gratis kan je lekker voordelig inslaan, net zoals die zes tubes tandpasta voor de prijs van vier en dat wc-papier-megavoordeelpak, maar waar moet je het allemaal zo lang laten in je kleine sociale huurwoning van zestig vierkante meter of nog minder? Wat moet je met drie potten jam voor de prijs van twee en twee schalen shoarma of kippendijtjes voor de prijs van één?
Een nadelig extraatje is er ook veelal als je in je eentje een hotelkamer boekt: in het ergste geval bestaat de eenpersoonstoeslag uit honderd procent. Argument van de hotelhouder? Behalve dat hij uitgaat van dezelfde schoonmaakkosten als bij een tweepersoonskamer, houdt hij er rekening mee dat één persoon minder uitgeeft dan twee personen. Gelukkig zijn er uitzonderingen, zoals bij de Nederlandse webwinkel HotelSpecials waar ze van mening zijn dat alleen reizen geen extra geld zou moeten kosten. En nee, ze stoppen je niet weg in een piepklein kamertje naast de keuken of de verwarmingsinstallatie met het uitzicht op een muur.
Blij worden ze er doorgaans in de horeca ook niet van als je in je uppie iets komt drinken of eten. Ze hebben veel liever twee personen of meer aan een tafeltje dan slechts één. Soms kijken ze je letterlijk de tent uit. Of wijzen ze je een tafeltje ergens in een donker hoekje, bijvoorbeeld in de nabijheid van de wc. Van beide kanten zou leed zijn te voorkomen als er in cafés en restaurants standaard een gemeenschappelijke tafel wordt neergezet.
Mentaal welzijn
En dan is het december, de maand die in het teken staat van Sinterklaas, Kerst en Oudjaar. Het is een uitgesproken familiemaand waarin het hemd altijd nader is dan de rok. Als single grote kans dat je ook de rok niet bent maar slechts de sokken, en die worden in geval van (huiselijke) warmte algauw uitgetrokken. Menig alleenstaande zou het liefst in die maand een winterslaap kunnen houden, zeker nu de kans op een uitnodiging bij het kerstdiner en het inluiden van het nieuwe jaar nog kleiner is vanwege het beperkte aantal gasten dat daarbij mag worden verwelkomd.
Activiteiten om deze dagen samen met andere singles te beleven zijn als gevolg van corona afgelast, je vleugels uitslaan voor nieuwe rondes, nieuwe kansen is er niet bij. Voor veel mensen die in december jarig zijn is dat evenmin een feestje. Iedereen heeft een volle agenda in december. Kleine kans dat je verjaarsvisite krijgt, zelfs niet in geval van uitnodiging: iedereen maakt zich klaar voor de kerstvakantie of de feestdagen met hun familie. In je eentje het glas heffen op je nieuwe levensjaar is voor menigeen een hard gelag, misschien nog wel meer als je door het hele jaar heen een groot netwerk hebt met hartverwarmende contacten. Alle maanden tel je mee alleen niet in december, zelfs niet op je geboortedag.
Al met al niet verwonderlijk dat onderzoek van het Centraal Bureau voor Statistiek uitwijst dat alleenstaanden tot de kwetsbare groepen behoren. Zij hebben een grotere kans op een lage kwaliteit van leven dan mensen die samenwonen met een partner en dit geldt voor singles in alle leeftijden, zeker in geval van een laag inkomen en een onprettige woonsituatie. Uit allerlei onderzoeken blijkt dat suïcide of een poging daartoe het meeste voorkomt bij alleenstaanden, bij mannen vier keer zo veel en bij vrouwen drie keer zo veel als bij gehuwden.
De tijd waarin een alleenstaande vrouw als vanzelf werd afgeserveerd als een ouwe vrijster mag dan voorbij zijn, het idee dat er iets mis met je is als man of vrouw als je geen partner hebt, leeft nog steeds. Impertinente vragen als: ‘Goh, waarom ben jij alleen?’, worden botweg gesteld. Het schijnt niet netjes te zijn om een vraag te beantwoorden met een wedervraag, maar in een dergelijk geval is er echt niets mis met een tegenvraag als: ‘Goh, waarom ben jij eigenlijk getrouwd?’
Ik denk dat het zaak is bruggen te slaan naar alleenstaanden. Veel zaken zijn gewoon erg onrechtvaardig. Het CDA, de ChristenUnie en SGP kaarten het onrecht dat de overheid eenverdienersgezinnen aandoet, al jarenlang aan, tevergeefs overigens. Maar over het onrecht waarop alleenstaanden worden getrakteerd zwijgen deze en ook andere partijen al jarenlang in alle toonaarden. Christelijke partijen houden immers vast aan het gezin als hoeksteen van de samenleving. Het aantal alleenstaanden groeit echter gestaag en valt zonder meer te beschouwen als een andere hoeksteen van de samenleving. Er is een Partij voor de Dieren en altijd komt er wel weer ergens een partij voor ouderen op, maar een partij voor alleenstaanden is ongekend. De tijd is rijp!
Er is een Vaderdag, een Moederdag, een Koningsdag, een dierendag, een dag voor de verpleging, voor de leraar, de secretaresse, noem het maar op. Sinds 1993 is er zelfs een Singles’ Day, die valt op 11 -11. Voor deze datum is gekozen omdat het getal één symbool staat voor alleen zijn en de twee enen samen een paar vormen, wat dan weer slaat op het vinden van een partner. Een echte dag voor alleenstaanden is er dus niet. Volgens een bericht in het Britse dagblad The Telegraph heeft onderzoek uitgewezen dat 16 december de slechtste dag van het jaar is om jarig te zijn. Typisch een dag dus om uit te roepen tot de dag voor de alleenstaanden.
Wat betreft de kerstdagen en de jaarwisseling in coronatijd geven Niels van der Laan en Jeroen Woe in hun satirische programma Even tot hier een behartigenswaardig advies: wie helemaal in zijn eentje woont mag op visite gaan bij een familielid of vriend, niemand mag de deur uit maar singles wel. Fantastisch als iedere alleenwonende voor die dagen ten minste één uitnodiging krijgt! Daar kan iedereen aan meedoen, dus ook iedere alleenwonende. Schiet je desondanks toch over, tja, dan kan je als alleenstaande twee dingen doen: óf jezelf lekker verwennen met heerlijk eten, een goed glas wijn en een interessant boek, iets leuks op tv of foto’s die je het afgelopen jaar hebt gemaakt, óf de gordijnen dicht, telefoon uit, oordoppen in en na een paar stevige borrels je bed in duiken om vervolgens weg te dromen in Morpheus’ armen.
Kopfoto: © Lieneke Koornstra
